Powrót do strony głónej

             English version of website

 

   o autorze słów kilka...
   Tablica chronologiczna - prehistoria
   Linie czasu
   Literatura przedmiotu i źródła
   Tablice genealogiczne
   Grobowce staroegipskie
   Kompletna lista piramid
   Mapa Egiptu
   Indeks postaci
   Spis treści witryny  
  szukaj na stronach:
 


Nomy Egiptu

Podział Egiptu starożytnego na mniejsze jednostki administracyjne - nomy, został przeprowadzony już w Starym Państwie i dotrwał z niewielkimi zmianami aż do najazdu Arabów w VII w n.e. Generalnie można przyjąć że były 42 prowincje, 22 w Górnym Egipcie i 20 w Dolnym. W okresie Starego i Średniego Państwa nom zarządzany był przez nomarchę lub zarządcę okręgu, którego władza, umacniana często przez samego faraona, stawała się konkurencyjna dla władzy centralnej. Wzrost znaczenia jakiegoś nomu w połączeniu z ambicjami zarządzającego nim nomarchy doprowadzał czasami do upadku władzy i jej rozdrobnieniu na mniejsze, często zwalczające się nawzajem prowincje. Szczególnie w okresach przejściowych dochodzą do głosu rozmaici nomarchowie uzurpujący sobie prawo do korony. Niektórzy z nich dają początek silnym dynastiom, które na powrót centralizują władzę w państwie.

             Dolny Egipt

I - - Biały Mur (inb HD) 

Men-Nefer, Ineb-Hedż (Memfis, Mit Rahina) Przez długie okresy egipskiej historii miasto pełniło rolę stolicy kraju. Centrum kultu boga Ptah, jego towarzyszki - bogini Sachmet, oraz ich syna - Nefertuma (triada memficka). Nekropole miasta znajdują się w Sakkara, ośrodku kultu pradawnego boga Sokarisa.

II - - Udziec (xpS) 

Chem (Letopolis, Kom Ausim) Stolica nomu. Centrum kultu boga Heru (Chenty-Irtu), czczonego pod postacią siedzącego barana (w innych miastach - także byka lub lwa). Miasto było też ośrodkiem kultu Izydy i Horusa Starego.

III - - Zachód (imnty) 

Taminhor (Hermopolis Parva, Damanhur) Stolica nomu do IV w. p.n.e. Kult boga Dżehuti (Thot)
Imu (Kom el-Hisn) Stolica nomu w okresie Starego Państwa. Miasto leżące pomiędzy Kom Abu Billo i Naukratis. Centrum kultu bogini Hathor-Sachmet
Rakote (Aleksandria) Miasto wybudowane na rozkaz Aleksandra Macedońskiego. Stolica Egiptu Ptolemejskiego. Największe centrum kulturalne i naukowe wschodniej części basenu Morza Śródziemnego.

IV - - Południowa Tarcza (nt rsw) 

Dżeka Centrum kultu bogini Neith
Sapi-Res Centrum kultu Sobka, Izydy i Amona.

V - - Północna Tarcza (nt mHt)

Sa (Sais, San el-Hagar) Stolica nomu, oraz stolica Egiptu w Epoce Późnej. Greckie centrum handlowe. Świątynia bogini Neith.
Per-Wadżet (Buto, Tell el-Fara'in)

Miasto powstało na skutek połączenia dwóch miejscowości Pe i Dep. Centrum kultu bogini Uto, później również Izydy. Wg. Herodota w czasach perskich mieściła się tutaj słynna wyrocznia.

VI - - Wzgórze Byka (kA Dw)

Chaswu (Ksois, Sacha) Ważne centrum kultu Amona-Re. Wg. Manethona siedziba dynastii XIV.

VII - - Zachodni Harpun (wa imnty)

Per Ha-Nereb (Metelis, Damanhur) Miasto z okresu panowania Ramzesa II. Centrum kultu Ha.
(Naukratis)? Kolonia jońska i port. Ważny ośrodek handlowy od okresu saickiego, znany również z produkcji żelaza. Miasto poświęcone Horusowi, przedstawianemu jako skrzydlaty dysk słoneczny z dwoma ureuszami. Również centrum kultu Neith, Amona i Thota.

VIII - - Wschodni Harpun (wa iAbt)

Czeku (Per-Atum) (Pithom, Tell el-Maschuta) Wzniesione przez Ramzesa II miasto, położone nad kanałem łączącym Nil i Jeziora Gorzkie. Stolica nomu i centrum kultu Atuma. Wg. Biblii tutaj właśnie mieli być więzieni Izraelici - Ziemia Goszen.

IX - - Anedżti (anDty)

Per-Usiri (Dżedu) (Busiris, Taposiris Magna, Abusir Bana) Pierwotnie centrum kultu Ozyrysa Anedżti, później również Izydy. Nekropola zwierząt. Stąd właśnie wywodzi się słynny filar Dżed symbolizujący pień ściętego drzewa.

X - - Czarny Byk (kA km)

Hut-Herib (Athribis, Tell Athrib, Benha) Centrum kultu Horusa i krokodyla Chenty-Cheti (Heru) oraz czarnego byka, Kemura. Świątynia wzniesiona przez Ahmose. Miasto nabrało dużego znaczenia gospodarczego w okresie rzymskim.

XI - - Byk Hesbe (kA Hsb)

Taremu (Leontopolis, Tell el-Mokdam) Stolica nomu w Okresie Ptolemejskim. Centrum kultu Horusa czczonego pod postacią lwa Mahesa.
Nai-Ta-Hut (Leontopolis, Tell el-Jahudija) Centrum kultu pary pradawnych bóstw Szu (powietrze) i Tefnut (wilgoć), przedstawianych pod postaciami pary lwów.
Hesbe (Farbajthos, Horbejt)  

XII - - Cielę i Krowa (kA iw)

Czeb-Neczer (Sebennytos, Samanud) Miasto rodzinne Manethona. Świątynia Onurisa. Kult Izydy. Stolica Egiptu w okresie panowania XXX dynastii.

XIII - - Potężny Władca (HqAt-aD)

Junu (On) (Heliopolis, el-Matarija) Miasto słońca, centrum kultu Re-Horachte, byka Mnewisa, Atuma-Re. Jeden z najważniejszych politycznych i religijnych ośrodków w kraju. Miejsce w którym znajdował się legendarny kamień-pagórek Benben.

XIV - - Wschodni Sztandar (xnt-iAbt)

(Pelusium, Tell Farama) Miasto położone nad odnogą peluzyjską. Teren postoju armii egipskiej wyruszającej na kampanie azjatyckie. Prawdopodobnie stolica nomu.
Senu (Sile, Tell Abu Safa)  

XV - - Ibis (DHwty)

Bahu (Hermopolis, Tell Baklija, Aszmunejn) Centrum kultu Thota (Hermes Trismegistos) z licznymi cmentarzyskami ibisów.

XVI - - Skacząca Ryba (HAt-mHyt)

Per-Banebdżedet (Mendes, Tema el-Amdid) Stolica nomu i centrum kultu Ozyrysa i Banebdżedet (baraniego boga) - cmentarz baranów. Stolica Egiptu w okresie panowania XXIX dynastii.
Anpet-Dżedet (Tmuis) Stolica nomu i ważny ośrodek gospodarczy w okresie rzymskim.

XVII - - Tron (bHdt)

Behdet (Sam-Behutchet, Pa-chen-em-Amon, Hu) (Diospolis Parva, Tell el-Balamun) Centrum kultu Horusa (Horus z Behdet) i Amona-Re.

XVIII - - Dzieci królewskie wyższe rangą (nn-xnt)

Per-Bastet (Bubastis, Tell Basta) Centrum kultu bogini Bastet z nekropolą kotów. Miasto będące siedzibą libijskiej XXII dynastii i, w tym okresie, pełniące funkcję stolicy Egiptu.

XIX - - Dzieci królewskie niższe rangą (nn-pH)

Imet (Tell Nabasza) Centrum kultu bogini Wadżet
Dżanenet, Hut-Waret (Tanis, Awaris, San el-Hagar) Stolica Egiptu za XXI dynastii i libijskiej XXII dynastii. Ważny port do handlu z Azją. Centrum produkcji płótna. Więcej...>>>
Pi-Rameses (Kantir) Pi-Rameses to miasto wzniesione przez Seti I i Ramzesa II, rozbudowywane przez następnych Ramessydów. Zaprojektowane jako centrum administracyjne kraju.

XX - - Sopdu (spd)

Per-Sopdu (Soped, Saft el-Henna, ) Centrum kultu boga Sopdu i jego towarzyszek: Chensit i Szesemtet.
Fakussa (Fakus)  

        Górny Egipt

I - - Łuk (tA-sty)

Iat-Rek (File)

Wyspa na Nilu ze słynnym kompleksem świątynnym Izydy i Hathor pochodzącym z III w p.n.e. Po zalaniu Dolnej Nubii przez wody jeziora Nassera po budowie tamy asuańskiej świątynie zostały przeniesione na wyspę Agilkia. Więcej ...>>>

Suentet (Syene, Asuan)

Jedno z najważniejszych miast starożytnego Egiptu o strategicznym położeniu na granicy Nubii. Znaleziono tu zabudowę pochodzącą z okresu pierwszych dynastii. Słynne kamieniołomy granitu i alabastru. Więcej ...>>>

Nubet (Ombos, Kom Ombo)

Stolica nomu w Okresie Ptolemejskim z świątyniami Sobka i Haroerisa z II w p.n.e.

Abu (Elephantine, Gazirat al-Asuan)

Stolica nomu, jednocześnie bastion graniczny wzniesiony na wyspie. Świątynie Chnuma (Nektanebo II) i Satet (Nowe Państwo) oraz słynny Nilometr odkryty w 1822. Więcej ...>>>

Cheni (Gebel)  

II - - Tron Horusa (Ts Hrw)

Dżeba, Utes-Hor, Behdet (Apollinopolis Magna, Edfu)

Mastaby okresu Starego Państwa. Ośrodek kultu Horusa - świątynia z Okresu Ptolemejskiego.

III - - Nechen (nxn)

Necheb (Eileithyiaspolis, Elkab)

Stolica nomu w okresie Nowego Państwa. Centrum kultu bogini Nechbet i Thota - świątynie. Świątynia Nektanebo i zniszczona świątynia Totmesa III. Liczne grobowce skalne dostojników.

Nechen (Hierakonpolis, Kom el-Ahmar)

Stolica Górnego Egiptu w okresie Predynastycznym. Pierwsza stolica III nomu. Centrum kultu Horusa i bogini Nechbet, presonifikacji białej korony. Światynia Nechbet wzniesiona przez Amenhotepa II i rozbudowana przez Ramzesa II. Światynia Thota zbudowana w czasach Totmesa III.

Junet (Latopolis, Esna)

Stolica nomu po okresie dominacji Nechen. Centrum kultu Neith i Chnuma. Świątynia z okresu ptolemejsko-rzymaskiego.

Hefat (Moalla)  

IV - - Uaset (wAst)

Uaset, No-Amon (Diospolis Magna, Teby, Luksor, Karnak)

Stolica Egiptu w okresie Nowego Państwa. Centrum kultu Amona. Na wschodnim brzegu Nilu największy kompleks świątynny starożytności - świątynie Amona, Mut i Chonsu (triada tebańska). Również świątynie Ptaha i Apet (bogini czczonej jako matka Ozyrysa). Na zachodnim brzegu teren określany mianem Teb Zachodnich z licznymi nekropolami, świątyniami grobowymi i słynnymi Dolinami Królów i Królowych.

Dżamet (Medinet Habu)

Światynia  grobowa Ramzesa III oraz mała świątynia Hatszepsut i Totmesa III. Centrum kultu Amona

Juni (Hermonthis, Armant)

Do XVIII dynastii stolica nomu. Świątynia Montu, czczonego pod postacią byka Buchisa. Bucheum - nekropola byków Buchisów.

Per-Hathor (Pathyris, Afroditopolis, Gebelejn)

Okręg tebański. Ośrodek kultu Thota. Kult Hathor i Sobka z Sumenu

Dżerti (Tufium, Tod)

V - - Dwa Sokoły (Hrwy)

Gesi (Apollinopolis Parva, Kus)

W czasach rzymskich nazywane Dioclecianopolis a przez Koptów - Kus Berbir. Kult Haroerisa i bogini Heket.

Gebtiu (Koptos, Kuft)

Stolica nomu. Główne bóstwa: Min, Izyda i Horus. Ważny ośrodek gospodarczy Górnego Egiptu łączący poprzez Wadi Hammamat Dolinę Nilu z Morzem Czerwonym (Kosejr)

Nebet (Ombos, Kom Bellal, Tuch)

Kult Seta

VI - - Krokodyl (msH)

Junet (Tentyris, Dendera)

Stolica nomu z pozostałościami staroegipskich świątyń, m.in. świątynie Hathor i Izydy. Również Mammisi (świątynia narodzin) Nektanebo i inna, pochodzące z okresu rzymskiego.

VII - - Sistrum (sSS)

Hut, Hut-Sechem (Diospolis Parva, Hiw)

Znane jako Miasto Sistrum. Centrum kultu bogini Bat, zasymilowanej w okresie pierwszych dynastii z Hathor.

VIII - - Wielka Ziemia (tA-wr)

Abdżu (Osiris, Abydos, Araba el-Madfuna)

10 km na pd.-zach. od Baliany z zachowanymi bardzo starymi śladami osadnictwa. Abydos stanowiło nekropolę dla znajdującej się w pobliżu stolicy pierwszych dynastii - This. Od czasów VI dynastii rozwinął się w Abydos kult Ozyrysa,a później Chenty Amentiu. W czasach XIX dynastii Seti I wzniósł tu świątynię ku czci swego ojca, Ramzesa I, oraz rozpoczął budowę własnej świątyni grobowej. Ramzes II również wybudował w Abydos niewielką świątynię grobową. Z Abydos właśnie pochodzą dwie słynne tablice, zabytki o kapitalnym znaczeniu dla ustalenia chronologii władców Egiptu. Więcej ...>>>

This Czeny (Thinis, Girga)

Stolica nomu, a także kraju, w okresie panowania dwóch pierwszych dynastii.

IX - - Min (mnw)

Ipu(-Chent-Min) (Chemmis Panopolis, Achmim)

Stolica nomu i jedno z najważniejszych miast w Górnym Egipcie. Świątynia Mina oraz centrum kultu płodności.

Hut-Repit (Athribis, Wanina)

 

X - - Wadżet (kobra) (wADyt)

Dżeuka (Antaeopolis, Kaw el-Kebir)

Centrum kultu Setha z Czebu. Miasto rodzinne małżonki Amenhotepa III, królowej Teje.

XI - - Czaj (stX)

Szas-Hotep (Hypselis, Szutb)

Stolica najmniejszego z nomów. Świątynie Setha i Maat.

XII - - Żmija (Dw-f)

(Apotheke, Abutig, el-Atawla)

Stolica nomu. W okresie panowania Ramzesa II rozwinął się tutaj kult boga Anti i Chnuma. Groby skalne dostojników z VI dynastii z pięknymi dekoracjami przedstawiającymi życie codzienne w okresie Starego Państwa.

XIII - - Nedżefet Chentet (nart-f-xnt)

Sauti (Lycopolis, Asjut)

Stolica nomu odgrywająca duże znaczenie w I Okresie Przejściowym i podczas konfliktu nomarchów tebańskich z królami herakleopolitańskimi. Centrum kultu Anubisa i Upuauta. Ważny punkt transportowy leżący na trasie karawan wschód-zachód. Groby skalne z XII dynastii.

Manfalut  

XIV - - Nedżefet Pehetet (nart-f-pH)

Kis (Cusae, el-Kusija)

Nekropola z grobami  lokalnych dostojników z okresu Średniego Państwa. Kult bogini Hathor.

Achet-Aton (el-Amarna)

W okolicach Aszmunejn kult boga Thota i Ogdoady, później kult Atona. Stolica kraju w okresie amarneńskim ze świątyniami kultu słońca. Więcej ...>>>

Meir  

XV - - Zając (wn)

Hare (Antinoupolis, Szejch Abada)

Świątynia wzniesiona przez Ramzesa II

Chmunu
(
Hermopolis Magna, Aszmunejn)

Stolica nomu. Największy ośrodek kultu Thota z jego świątynią pochodzącą z okresu Średniego i Nowego Państwa a także wzniesioną na północy przez Filipa Arridajosa, inną świątynią Thota. Ważne centrum kulturalne w Okresie Ptolemejskim. W Tuna el-Gebel, 6 km na zachód, znajduje się nekropola  okresu późnego z licznymi grobami i kaplicami, m.in. Petozyrysa, arcykapłana Thota z IV w. p.n.e.

Heruer (Hur)

 

XVI - - Oryks (mAHD)

Menat-Chufu (el-Minia)

Ważny centrum gospodarcze współczesnego Egiptu.

Hebenu (Kom el-Ahmar)

Stolica nomu. Ośrodek kultu Ramzesa II z jego świątynią. Kaplica w jaskini lwiej bogini Pachet, córki Re. Nekropola 19 grobowców dostojników, m.in. grobowiec Nefer-Sekeru, wielkiego pisarza królewskiego.

Balansura  
Zawijet el-Majitin  
Beni Hassan  
Akoris, Tihna el-Gebel  

XVII - - Anupu (inpw)

Hardai (Kynopolis)

Świątynia Anubisa i nekropola psów.

el-Keis  

XVIII - - Anty (anty)

Teudżai (Anchyronpolis, el-Hiba)

Dwie świątynie: Anti i Sachmet, wzniesiona przez Szeszonka. Groby z okresu XII dynastii, liczne znaleziska cennych wyrobów jubilerskich.

XIX - - Wab (wAbwy)

Per-Medżed (Oxyrynchos, el-Bahnasa)

Stolica nomu. Do dużego znaczenia dochodzi w Okresie Ptolemejskim. Kult Seta i ryby Mormyrus.

XX - - Wawrzyn Górny (nart-xnt)

Henen-Nesut (Herakleopolis Magna, Ehnasije el-Medine)

Stolica nomu. Do rangi stolicy kraju dochodzi w okresie herakleopolitańskim stając się rezydencją królów dynastii IX i X. Ośrodek kultu boga-barana Harsafesa, którego świątynię, wzniesioną przez Ramzesa II, odkrył Naville w 1892-93. W I Okresie Przejściowym miasto nabrało dużego znaczenia a jego nomarchowie stają udzielnymi władcami.

XXI - - Wawrzyn Dolny  (nart-pH)

Szeresi, Merwer, Szedyt (Krokodilopolis, Arsinoe, Medinet el-Fajum)

Stolica nomu. Centrum kultu Sobka i Hathor.

Medum Na zachodnim brzegu Nilu piramida i kompleks grobowy króla Snofru. Kult Chnuma.

XXII - - Metenut (dmt)

Iczi-Taui (el-Liszt)

Stolica Egiptu w okresie XII dynastii. W okolicy Amenemhat I i Senweseret I kazali wybudować swoje piramidy-grobowce. Tutaj również znajduje się mastaba Senwesereta-Anch, arcykapłana Ptaha i królewskiego architekta.

(Afroditopolis, Atfih)

Centrum kultu Hathor (Afrodyty w okresie greckim)

 

Copyright © 2000-2023 Dariusz Sitek, Czestochowa - Chicago - Ann Arbor