Powrót do strony głónej

         Version francaise  English version of website

 

   o autorze słów kilka...
   Tablica chronologiczna - prehistoria
   Linie czasu
   Tablice genealogiczne
   Grobowce staroegipskie
   Kompletna lista piramid
   Mapa Egiptu
   Indeks postaci
   Spis treści witryny  
  szukaj na stronach:
 

Chronologia absolutna Egiptu starożytnego do niedawna opierała się wyłącznie na źródłach historycznych. Liczne zabytki architektoniczne i inskrypcje historyczne dostarczają materiału do badań nad chronologią faraońską, której znaczenie dla odtworzenia historii tej najciekawszej z cywilizacji ziemskich jest bezsporne.
Kronika Manethona, czy listy królewskie, ryte na tablicach kamiennych i ścianach świątyń i grobowców, to dokumenty w znacznym stopniu niepewne ze względu na swą niekompletność. Zawierają jedynie wybrane imiona władców nie podając przy tym żadnych dat. Pomimo to, pozwalają na potwierdzenie porządku następstwa królów szczególnie tam, gdzie Kamień z Palermo i Papirus Turyński są uszkodzone.
Lista Królewska z Karnaku wyryta na ścianie westybulu świątyni Totmesa III (XVIII dyn), obecnie znajdująca się w Muzeum Luwru, zawiera łącznie 61 imion władców XI, XIII i XVII dynastii. Jednak ich przydatność w badaniach nad chronologią Egiptu znacznie utrudnia fakt iż imiona królewskie nie są, niestety, uszeregowane w porządku historycznym. Tablica z Abydos znajduje się w świątyni Seti I w Abydos i zawiera imiona wybranych władców od Menesa do początku  XIX dynastii. Tablica z Sakkara jest listą władców wyrytą w grobie Nadzorcy Prac Ramzesa II (XIX dyn) w Sakkara. Obejmuje przodków Ramzesa II, poczynając od króla Andżiba z I dynastii. Ważnym dokumentem przydatnym w ustalaniu chronologii władców jest tzw. memficka genealogia kapłanów podająca w 27 przypadkach imię aktualnie panującego króla. Również biografie wysokich urzędników, z dumą prezentowane na ścianach ich grobowców, stają się dla nas źródłem licznych i cennych informacji.
Chronologia konwencjonalna bazuje na dwóch datach astronomicznie pewnych, mających związek ze wschodem gwiazdy Sotis (Syriusz) i odnotowaniem tego faktu w staroegipskich dokumentach z okresów XII i XVIII dynastii. Sporym utrudnieniem w ustaleniu precyzyjnego datowania są, wzbudzające liczne dyskusje wśród historyków, koregencje, czyli okresy wspólnych rządów dwóch władców - panującego faraona i jego następcy, jak również rządy równoległe w okresach rozbicia państwa, niezależne w dwóch ośrodkach władzy, na Południu i Północy. W okresach wspólnych rządów lata panowania poszczególnych władców liczone są równocześnie. Najistotniejsze dla chronologii egipskiej koregencje miały miejsce w czasach XII i XVIII dynastii. 
Warto w tym miejscu wspomnieć o tzw. źródłach biblijnych, na które często powołują się zwolennicy tworzenia dumnej historii Izraela przy pomocy najwspanialszej cywilizacji jaka powstała na naszym globie - cywilizacji Egiptu. Biblia podaje wiele informacji, które można by uznać za niezwykle cenne, gdyby nie to, że z prawdą historyczną nie mają wiele wspólnego.

Wybrana literatura przedmiotu i źródła
( bez podziału na popularną, niepopularną, naukową i nienaukową... )

C.Aldred "Akhenaten. King of Egypt", New York 1988
G.Allen
"Egyptian Stelae in Field Museum of Natural History", Chicago 1936
T.Andrzejewski
"Księga Umarłych piastunki Kai", Warszawa 1951
T.Andrzejewski
"Opowiadania Egipskie", Warszawa 1958
T.Andrzejewski
"Rylcem i trzciną", Warszawa 1959
T.Andrzejewski
"Dusze boga Re", Warszawa 1967
D.Arnold
"The Encyclopedia of Ancient Egyptian Architecture", New York 2003
J.Baines, J.Malek
"Egipt (Wielkie Kultury Świata)", Warszawa 1996
J.Baines, J.Malek
"Cultural Atlas of Ancient Egypt", Oxford - New York 2000
J. von Beckerath
"Untersuchungen zur politischen Geschichte der Zweiten Zwischenzeit in Ägypten", Munchen-Berlin 1965
J. von Beckerath
"Handbuch der agyptischen Konigsnamen", Munchen-Berlin 1984, ver 2 1999
J. von Beckerath
"Chronologic des pharaonischen Ägypten", Mainz 1997
P.Bieliński
"Starożytny Bliski Wschód", Warszawa 1985
M.L.Bierbrier
"Historical Dictionaty of Ancient Egypt", 2008
B.Brier
"Great Pharaohs of Ancient Egypt", Chantilly. 2004
B.Brier
" The History of Ancient Egypt", Chantilly 1999
B.Brier
"Mumie egipskie", Warszawa 2000
B.Brier
"The Encyclopedia of Mummies", New York 1998
B.Brier
"Egyptian Mummies.Unraveling the Secrets of an Ancient Art", New York 1994
J.H.Breasted
"A History of Egypt", Wien 1936 (1905)
M.R.Bunson "Encyclopedia of Ancient Egypt", 2002
H.Carter, A.C. Mace
"Tut-ench-Amun", Leipzig 1924
H.Carter, A.C. Mace
"Odkrycie grobowca Tutanchamona", Warszawa 1997
J.Cerny
"Religia starożytnych Egipcjan", Warszawa 1972
K.M.Ciałowicz
"Symbolika przedstawień władcy egipskiego w okresie predynastycznym", Kraków 1993
K.M.Ciałowicz
"Początki cywilizacji egipskiej", Warszawa-Kraków 1999
"Cleopatra of Egypt. From History to Myth", British Museum - Princeton University 2001
F.Daumas
"Od Narmera do Kleopatry", Warszawa 1973
R.David, R.Archibold
"Conversations with Mummies. New Light on the Lives of Ancient Egyptians", New York 2000
A.Dembska
"Kultura Starożytnego Egiptu. Słownik", Warszawa 1995
Ch.Desroches-Noblecourt
"Tutanchamon. Życie, śmierć, odrodzenie", Warszawa 1980
A.Dodson
"Monarchs of the Nile", Cairo - New York 2000
A.Dodson
& Dyan Hilton "The Complete Royal Families of Ancient Egypt", London 2004
E.Drioton
"Egipt faraonów", Warszawa 1970
I.E.S.Edwards
"Piramidy Egiptu", Warszawa 1995
"Egyptian Antiquities in the Hermitage", Leningrad 1974
"Egyptian Art in the Age of the Pyramids", New York 1999
W.B.Emery
"Egypt in Nubia", London 1965
A.Fakhry
"Piramidy", Warszawa 1965
W.Forman & S.Quirke
"Hieroglyphs and the Afterlife in Ancient Egypt", Oklahoma 1996
F.D.Friedman
"Gifts of the Nile. Ancient Egyptian Faiance", New York 1998
A.Gardiner
"Egypt of the Pharaohs", Oxford 1964
Z.M.Goneim
"The Lost Pyramid", New York 1956
N.Grimal
"A History of Ancient Egypt", New York 1997
J.E. Harris & K.R. Weeks
"X-Raying the Pharaohs", New York 1973
W.Helck
"Geschichte des Alten Agypten", 1968
Herodot
"Dzieje", Warszawa 1959
Ch.Hobson
"The World of the Pharaohs. A Complete Guide to Ancient Egypt", New York 1990
E.Hornung
"Jeden czy wielu? Koncepcja Boga w starożytnym Egipcie", Warszawa 1991
E.Hornung, R.Krauss, D.A.Warburton "Ancient Egyptian Chronology", 2006
K.Jackson, J.Stamp
"Building the Great Pyramid", Toronto 2003
P.Johnson
"The Civilisation of Ancient Egypt", New York 1999
K.Kitchen
"The Third Intermediate Period in Egypt", Warminster 1986
R.Krauss
"Sothis und Mondaten. Hilderscheimer Äegyptologische Beitrage", Hildeshein 1985
L.Krzyżaniak
"Egipt przed piramidami", Warszawa 1980
K.Lange, M. Hirmer
"Egypt. Architecture, Sculpture, Painting in the Thousand Years", New York 1968
M.Lehner 
"The Complete Pyramids", London 1997
R.J.Leprohon "The Great Name. Ancient Egyptian Titulary", Atlanta 2013
Lichtheim M.
"Ancient Egyptian Literature", vol.1-3, University of California Press 1975
J.Lipińska, W.Koziński
"Cywilizacja miedzi i kamienia", Warszawa 1977
J.Lipińska, M. Marciniak
"Mitologia starożytnego Egiptu", Warszawa 1977
J.Lipińska
"Sztuka egipska", Warszawa 1982
Ch.El Mahdy
"Tutankhamen. The Life and Death of the Boy-King", New York 2000
J.Malek
"Egyptian Art", London 1999
J.Malek
"Egypt. 4000 Years of Art", New York 2003
B.Manley
"Historical Atlas of Ancient Egypt", London 1996
M.Marciniak
"Starożytny Egipt", Warszawa 1976
K.Michałowski
"Kanon w architekturze egipskiej", Warszawa 1955
K.Michałowski
"Od Edfu do Faras. Polskie odkrycia archeologii śródziemnomorskiej", Warszawa 1974
K.Michałowski
"Nie tylko piramidy...", Warszawa 1975
P.Montet
"Życie codzienne w Egipcie w epoce Ramessydów", Warszawa 1964
P.Montet
"Egipt i Biblia", Warszawa 1968
W.J.Murnane
"The History of Ancient Egypt", New York 1995
K.Myśliwiec
"Święte znaki Egiptu", Warszawa 1990
K.Myśliwiec
"Pan Obydwu Krajów. Egipt w I tysiącleciu p.n.e.", Warszawa 1993
A.Niwiński
"Mity i symbole starożytnego Egiptu", Warszawa 1992, 2001
A.Niwiński
"Bóstwa, kulty i rytuały starożytnego Egiptu", Warszawa 1993, 2004
S.Morenz
"Bóg i człowiek w starożytnym Egipcie", Warszawa 1972
W.M.F.Petrie
"Ten years digging in Egypt", Edinbourgh 1892
W.M.F.Petrie
"Illahun, Kahun and Gurob. 1889-90",  London 1891
Plutarch
"De Iside et Osiride"
"Pharaohs of the Sun. Akhenaten, Nefertiti, Tutankhamen", Boston - New York 1999
G.Rachet
"Słownik cywilizacji egipskiej", Katowice 1996
D.B.Redford
"The Oxford Encyclopedia of Ancient Egypt", Oxford-New York 2001
S.Redford
"The Harem Conspiracy. The Murder of Ramesses III", DeKalb 2002
N.Reeves
"The Complete Tutankhamun. The King. The Tomb. The Royal Treasure", London 1990
N.Reeves
"Akhenaten. Egypt's False Prophet", New York 2001
N.Reeves, R.H.Wilkinson
"The Complete Valley of the Kings", London 1996
M.Rice
"Who Is Who in Ancient Egypt", London-New York 1999
D.M.Rohl
"Faraonowie i królowie", Warszawa 1996
E.R.Russmann
"Eternal Egypt. Masterworks of Ancient Art from the British Museum",  Berkeley & Los Angeles 2001
K.S.B.Ryholt
"The Political Situation in Egypt during the Second Intermediate Period c.1800-1550 BC", 1997
K.Sachs
"Muzyka w świecie starożytnym", Warszawa 1981
T.Schneider
"Leksykon faraonów", Warszawa-Kraków 2001
H. i G.Schreiber
"Zaginione miasta", Katowice 1959
K.Sethe
"Die Altagyptischen Pyramidentexte", Leipzig 1908-1922
I.Shaw, P.Nicholson
"The Dictionary of Ancient Egypt", New York 1995
I.Shaw
"The Oxford History of Ancient Egypt", Oxford-New York 2000
I.Shaw
"Exploring Ancient Egypt", Oxford 2003
G.E.Smith
"Catalogue General des Antiquites Egyptiennes du Musee du Caire. The Royal Mummies", Caire 1912
G.E.Smith & W.R.Dawson
"Egyptian Mummies", New York 1991
W.S.Smith
"The Art and Architecture of Ancient Egypt", Yale University Press 1981
R.Stadelmann
"Die Ägyptischen Pyramiden", Darmstadt 1991
J.Śliwa
"Skarabeusze egipskie", Wrocław, Warszawa, Kraków 2003
A.Świderek
"Siedem Kleopatr", Warszawa 1978
"Treasures of Tutankhamun", New York 1976
M.Verner
"The Pyramids", New York 2001
M.Verner
"Abusir", Cairo 2002
P.Vernus & J.Yoyotte
"The Book of the Pharaohs", New York 2003
B.Watterson
"Women in Ancient Egypt", New York 1091
K.R.Weeks
"The Lost Tomb", New York 1998
K.R.Weeks
"Valley of the Kings", New York -  Turin 2001
D.Wildung
"Egypt. From Prehistory to the Romans", K
öln - New York1997
R.H.Wilkinson "The Complete Temples of Ancient Egypt", New York 2000
Ch.Ziegler
"The Pharaohs", New York 2002

Copyright © 2000-2023 Dariusz Sitek, Czestochowa - Chicago - Ann Arbor