Stanowisko
archeologiczne na terenie Abydos będące głównie cmentarzyskiem faraońskim okresu
I i II dynastii. Arabska nazwa nekropoli - Matka Garnków - została nadana
z powodu znajdującej się na powierzchni olbrzymiej ilości ceramiki
ofiarnej. Stanowisko archeologiczne było przedmiotem badań wielu ekspedycji
kierowanych przez tak wybitnych badaczy jak: E.Amelineau, W.F.Petrie, W.Kayser,
G.Dreyer. Wszystkie groby to wykopy ziemne, a jak wyglądała
konstrukcja naziemna? Na ten temat zdania wśród badaczy są podzielone. Istnieje
wiele hipotez zaproponowanych przez takich znawców zagadnienia jak W.F.Petrie,
H.Ricke, G.Reisner. Jednak najzasadniejszą wydaje się być koncepcja wypukłego
kopca, wypełnionego piaskiem lub żwirem, otoczonego lekko nachylonymi murami o
wysokości ok. 2,5 m, zaproponowana przez
Jean-Philippe Lauera.
Grób U-j
00 dynastia
Grób
lokalnego predynastycznego władcy, odkryty przez niemiecką ekspedycję
pod kierownictwem Guntera Dreyera, na Nekropoli U. Grób jest największym
obiektem na cmentarzysku, który zawierał komorę grobową drewnianą
kaplicę. Wewnątrz grobowca Dreyer znalazłem berło heka z kości
słoniowej, symbol władzy królewskiej. Grób jest modelem 12 komorowego
domu, z centralnym dziedzińcem i symbolicznymi, szczelinowych drzwiami
prowadzącymi do magazynów zawierających setki egipskich i importowanych
z Palestyny naczyń ceramicznych.
Dwukomorowy grób uważany za
najstarszy z zachowanych na nekropoli. Wymiary części północnej, B1: 2,5
(u dołu) x 7 [m], część południowa, B2: 4,30x2,50 [m]. W lepiej
zachowanej, mniejszej części, przetrwały tylko mizerne resztki
wyposażenia. W tym fragmenty ceramiki z rytymi lub malowanymi imionami Iry-Hor.
Grób
króla Ka stanową dwie komory B7 i B9. Niestety, obie komory są w
wyższych partiach mocno zniszczone. Wymiary B7: 6,05x3,25 [m], komora
B9: 6,0x3,10 [m]. Mury do wysokości 1,80 [m]. Z grobu pochodzą części
noża krzemiennego i fragmenty ceramiki również z serechem króla Ka (bez
sokoła).
Dwie
połączone komory B17 i B18 stanowiły grób Narmera. B17 o wymiarach
3,0x4,1 [m] jest lepiej zachowana. W komorze B18 zawaliły się ściany,
później naprawiane i wzmacniane kilkoma rzędami cegieł, w niektórych
miejscach dodatkowo zastosowano drewno. Następnie cegły pokryto
ponownie mułową zaprawą i pomalowano na biało. W komorze B17 znajdują
się dwa otwory o głębokości ok. 65 cm, być może umieszczone w nich były
słupy podtrzymujące dach.
Komory B10, B15 i B19 uważane były
pierwotnie za trzy niezależne grobowce. Dopiero najnowsze badania
niemieckich archeologów wykazały że jest to grób faraona Aha i choć
komory są wyraźnie oddzielone to jednak mogły być przykryte jednym,
wspólnym dachem. Grubość ścian komór: 1,5-2,10 [m]. Łączny rozmiar
całego grobu: 11x9 [m]. Seria grobów położonych na wschód od grobowca
władcy musiała zawierać pochówki jego dostojników.
Niemal kwadratowy grobowiec o
wymiarach wewnętrznych: 13,20x11,80x2,70 [m], a zewnętrznych: 18,3x17,0
[m], grubość muru: 2,6 m. W czasach starożytnych grób został spalony, a
odrestaurowany za XVIII dynastii, zaczął być otaczany czcią, jako grób Ozyrysa. Znaleziono liczne przedmioty i ich fragmenty, m.in. stelę z
królewskim serechem a także zmumifikowane ramię ludzkie ozdobione
czterema bransoletami, również przedstawiające serechy króla. Otoczenie
grobu to 318 komór towarzyszących.
Kompleks A (269).
Wymiary zewnętrzne: 16,50x13,90x2,70
[m], wewnętrzne: 8,90x6,30 [m]. Grubość ścian: 1,30-1,60 [m]. Komorę
centralną otaczało 8 wąskich pomieszczeń pełniących rolę magazynów w
których znaleziono liczne zapieczętowane dzbany. W komorze grobowej,
nieco głębszej niż magazyny, znaleziono stelę Merytneith. Właściwy
grobowiec otacza 41 grobów towarzyszących.
Wymiary zewnętrzne:
23,4x14,0/15,20x6,10 [m], wewnętrzne: 15,24x8,53 [m]. Grób otoczony był
grubym murem z cegieł 2,10-3,80 [m]. Po raz pierwszy w architekturze
egipskiej zastosowano schody prowadzące do właściwego grobowca, długości
23,77 [m]. Dwa odcinki schodów, oddzielone prawdopodobnie drewnianymi
drzwiami, liczące odpowiednio 18 i 12 stopni. Grób został spalony w starożytności, odrestaurowany za faraona Amazisa
(XXVI dynastia). W grobie znaleziono wiele odcisków pieczęci oraz 20
tabliczek z hebanu i kości słoniowej, z opisem niektórych wydarzeń z
czasów panowania władcy. Grobowiec otacza 136 komór towarzyszących.
Kompleks C (?) (80)
Wymiary zewnętrzne: 15,10x7,20x2,50
[m], wewnętrzne komory grobowej: 6,80x4,40 [m], grubość ścian: 1,30-1,60
[m]. Jest to jeden z najmniejszych grobów królewskich na tej nekropoli.
Otaczało go 64 groby towarzyszące.
Kompleks D (?)
Wymiary zewnętrzne: 19,50x10,70x3,50
[m], wewnętrzne: 16,40x7,50 [m], grubość ścian: 1,50-1,80 [m]. Grób jest
jednokomorowy, a otacza go 68 komór grobowych towarzyszących.
Kompleks D (?)
Wymiary zewnętrzne: 24,90x15,50x5,00
[m], Wewnątrz znajduje się komora grobowa o wymiarach 10,00x5,00 [m]
oraz kilka rzędów dodatkowych pomieszczeń. Grobowiec otaczało 26 grobów
towarzyszących.
Kompleks Deir Sitt Damiana.