Egipt Starożytny - Ptolemeusze (Lagidzi)


	Ptolemeusze ( Lagidzi ) 306 - 30 ( Aleksandia )
Okres Ptolemejski jest jednym z najlepiej poznanych w dziejach Egiptu. Dynastia Ptolemeuszy (Lagidów), założona przez jednego z generałów Aleksandra Wielkiego, Ptolemeusza, syna Lagosa, kończy się śmiercią Kleopatry VII w 30 r p.n.e. i rzymską inwazją Oktawiana Augusta. Egipt ptolemejski był jedną z dwóch największych potęg hellenistycznego Wschodu. Obserwujemy w tym okresie rozkwit faraońskiej sztuki i architektury, będący jednocześnie jej ukoronowaniem. Wiele wspaniałych świątyń, zachowanych do dziś, wznieśli Ptolemeusze: w Edfu, Esna, Kom Ombo, Dendera, na File i Elefantynie; by wymienić jedynie największe i najpiękniejsze. Imperialną potęgę Egiptu tego okresu, jego wpływ na inne kraje basenu wschodniej części Morza Śródziemnego, można porównywać do najwspanialszych dla kraju nad Nilem okresów, panowania XVIII, XIX i XXII dynastii. Transkrypcja królewskiej tytulatury będzie poprawnie widziana po pobraniu i zainstalowaniu czcionki glyphtrl.ttf.

306 - 282

Ptolemeusz I Soter I (Zbawca)

wr-aA m bAqt ptlmis , ptlmis pA xStrpn

Hr wr-pHti nsw-qni
iTi-m-sxm[.f?]-m-HqA-Tl
... ...
stp.n-ra mri-imn , xpr-kA-ra stp-n-imn
ptwlmis
ntrwi nDtiwi

	Hr wr-pHti nsw-qni
	mri-imn Meriamon (Ukochany Amona) stp.n-ra Setepenre (Wybraniec Re)
	ptwlmis Ptolemajos (Ptolemeusz)
Πτολεμαιος Σωτη	Ptolemaios Soter

Ur. w 369/8 lub 360/356 p.n.e., syn Lagosa i Arsinoe, mąż Thais, a następnie: Artakamy, Eurydyki, Berenike I i Lamii. Jeden z dowódców Aleksandra Wielkiego. Na słynnej naradzie w Babilonie w 323 r dostał jako przydział zarządzanie Egiptem. Administrował krajem w imieniu Filipa Arridajosa a następnie Aleksandra Ajgosa. W 322/21 wziął udział w koalicji przeciwko Perdikkasowi i wygrał dwie bitwy w Delcie podczas tzw. pierwszej wojny diadochów, tj wojnie prowadzonej pomiędzy sobą przez spadkobierców Aleksandra. Przechwycił zabalsamowane zwłoki Aleksandra, które Perdikkas chciał pochować w Macedonii. Podczas drugiej wojny diadochów w latach 319-15 p.n.e., Ptolemeusz zajął Syrię i Palestynę. Syrię utracił podczas trzeciej wojny diadochów, zaś jego bracia, Seleukos i Menelaos, zdobyli w 313 dla Egiptu Cypr. W latach 312-09 na przemian zdobywał Syrię i tracił ją na rzecz Seleukosa. Ptolemeusz ogłosił się królem jako Basileus późnym latem 306 p.n.e a oficjalnie koronowany na władcę Egiptu został pomiędzy 7 listopada 305 a 10 lipca 304 p.n.e. Podczas czwartej wojny diadochów prowadzonej przeciw Antygonosowi, Ptolemeusz zdobył Syrie i Fenicję aż do Byblos. Na skutek przymierza z Pyrrusem z Epiru i wojnie z Demetriosem, Ptolemeusz przyłączył do Egiptu Cypr, Licję, Pamfilię oraz Tyr i Sydon w Syrii. Ostatnie lata panowania to działalność na obszarze Grecji i piąta wojna diadochów (288-85) podczas której wspierał Ateny walczące z Demetriosem. Sprawował faktyczną władzę nad Cykladami jako przywódca Związku Wysp Greckich. Ptolemeusz I Soter był również znakomitym administratorem, wprowadził jednolity system monetarny, uporządkował gospodarkę. Działalność budowlaną poświadczają świątynie w Terenutis, Naukratis, Tebtynis, Kom el-Ahmar, Oxyrynchos oraz Tuna el-Gebel. W Aleksandrii stworzył podstawy Muzejonu i biblioteki oraz zbudował światynię Serapisa. Zmarł prawdopodobnie 10 stycznia 282 roku w wieku 84 lat.

284 -
282 - 246

Ptolemeusz II Filadelfos

Hr Hwnw-qni
wr-pHti
axai.n-sw-it.f
wsr-kA-n-ra mri-imn , wsr-kA-ra mri-imn
ptwlmis
nTrwi snwi

	wsr-kA-n-ra Userkaenre (Bogaty w Siłę Ka, Re) mri-imn Meriamon (Ukochany Amona)
	ptwlmis Ptolemajos (Ptolemeusz)
Πτολεμαιος Φιλαδελφος	Ptolemaios Philadelphos

Mąż Arsinoe I, a następnie Arsinoe II. Ur. w 309/8 na wyspie Kos syn Ptolemeusza I i Berenike I , od 284 koregent, a od 282 samodzielny władca Egiptu, który doprowadził do szczytu potęgę Lagidów we wschodniej części Morza Śródziemnego. Pierwsze lata panowania Ptolemeusza zamąciły spory wewnątrz rodziny królewskiej o sukcesję oraz intrygi Arsinoe II, siostry Ptolemeusza i żony króla Macedonii, Lizymacha. Po śmierci tego ostatniego dochodzi do wypędzenia Arsinoe I i małżeństwa z siostrą - Arsinoe II. Wyprawa Ptolemeusza na Syrię pod koniec 274 rozpętała pierwszą wojnę syryjską, zakończoną podpisaniem traktatu pokojowego w 271. W następnych latach uwagę polityczną Ptolemeusza zajęła Grecja i utrzymanie protektoratu nad Związkiem Wysp Greckich oraz wspieranie wyprawy morskiej do Bizancjum. Niezbyt korzystnie wypadła druga wojna syryjska. Egipt stracił Cylicję i Pamfilię, dodatkowo musiał zapłacić prawdopodobnie wysokie odszkodowanie wojenne Antiochowi II, który poślubił córkę Ptolemeusza, Berenikę. Jednak już w 250 dzięki zwycięstwu nad Antygonem w Macedonii w bitwie morskiej i wsparciu głównie Związku Achajskiego, udało się Ptolemeuszowi ponownie zdobyć pewną pozycję w basenie Morza Egejskiego. W 258 przeprowadzono inwentaryzację Egiptu, zarejestrowano wszystkie pola, kanały, drzewostany. Miało to na celu, jak również wprowadzenie przepisów podatkowych w 259, pozyskanie maksymalnych przychodów na prowadzenie polityki zagranicznej i wewnętrznej. W dziedzinie budownictwa zasłynął przede wszystkim rozpoczynając budowę świątyni Izydy na wyspie File, budową świątyń na Elefantynie oraz elementów świątyń w Tebach. Zachowały się obiekty wybudowane zarówno w Sakkarze, Behbet el-Hagar, Sebennytos, jak i w Fajum i oazie Charga. Ok. 280 ukończono budowę latarni morskiej na Faros.

280 - 272

Arsinoe II

... ...
... ...
... ...
Xnm(t)-ib-n-mAat mr(t)-nTrw
arsinAt

	Xnm(t)-ib-n-mAat mr(t)-nTrw henemet ib en Maat merit neczeru (Ta, Która Jednoczy w Sercu Maat ; Ukochana Przez Bogów)
	arsinAt Arsinoe

Córka Ptolemeusza I i Berenike I, siostra Filotery i Ptolemeusza II, później również jego żona. Będąc żoną króla Macedonii Lizymacha, intrygowała przeciwko swemu bratu, Ptolemeuszowi; doprowadziła do zamordowania macedońskiego następcy tronu, Agatoklesa. Po śmierci Lizymacha została żoną Keraunosa, który po bitwie diadochów koronował się na króla w Lizymachii. Jednak po zamordowaniu jej dzieci przez niego w 279, uciekła do Egiptu, gdzie udało jej się doprowadzić do wypędzenia Arsinoe I i poślubienia swego brata z którym wspólnie rządzi w latach 280-272. Po śmierci została deifikowana w całym wschodnim obszarze śródziemnomorskim.

246 - 222

Ptolemeusz III Euergetes I (Dobroczyńca)

Hr Hkn-nTrw-rmTt-Hr.f , m-Ssp.f-nsyt-m-a-it.f , wr-pHti iri-aDt-m-bTnw.f
qnw nDti-nTrw inb-mnx-n-tAmri
wr-pHti iri-Axt nb-Hbw-sd-mi-ptH-tA-Tnn ity-mi-ra
iwa-n-nTrwi-snwi , stp(.n)-ra , sxm-anx-n-imn
ptwlmis (anx-Dt mri-ptH)
pA nTr mnx , nTrwi m nxwi

	Hr Hkn-nTrw-rmTt-Hr.f
	iwa-n-nTrwi-snwi iua en neczerui senui (Następca Boskiego Rodzeństwa) stp.n-ra Setepenre (Wybraniec Re) sxm-anx-n-imn Sechemanchenamon (Żywe Wcielenie Amona)
	ptwlmis anx-Dt mri-ptH Ptolemajos anch det Meriptah (Ptolemeusz, Żyjący Wiecznie ; Ukochany Ptaha)
Πτολεμαιος Ευεργετης	Ptolemaios Euergetes

Syn Ptolemeusza II i Arsinoe I, mąż Berenike II. Za jego panowania odbył się w Kanopos, w 238, synod kapłanów z całego Egiptu, w wyniku którego wydano uroczysty dekret zapisany po grecku, pismem demotycznym i hieroglifami; tradycja ta przetrwała za następnych władców. Euergetes utwierdził swoje panowanie w Celesyrii (Syria południowa z Palestyną i miastami Fenickimi) podczas trzeciej wojny syryjskiej (246-41). Wspierał Spartę Kleomenesa, Związek Etolski oraz Ateny. Był znanym mecenasem budownictwa; wzniósł świątynię Horusa w Edfu, najlepiej zachowaną do dziś świątynię egipską. Ponadto znane są prace budowlane przeprowadzone na wyspie File, na Elefantynie, w Esna, okręgu tebańskim, oazie Charga oraz w Kanopos i Aleksandrii. W Serapeum aleksandyjskim urządził drugą bibliotekę i podjął duże starania przy zdobywaniu doń książek. Ptolemeusz III zmarł śmiercią naturalną pomiędzy 18 października a 31 grudnia 222 p.n.e.

246 - 222

Berenike II

Hr sAt-HqA irt-n-HqA
... ...
... ...
... ...
brnikt (nTrt mnx(t) mr(t)-nTrwt)

	Hr sAt-HqA irt-n-HqA
	brnikt Berenike
	brnikt Berenike

Córka Megasa, króla Cyreny i Arsinoe, ur. ok. 267/6. Pierwsze małżeństwo z Demetriusem Sprawiedliwym, drugie - z Ptolemeuszem III, z którym miała kilkoro dzieci: Ptolemeusza IV, Megasa, Arsinoe III i Berenike oraz jeszcze jednego, nieznanego z imienia syna (Lizymach lub Aleksander ?). Wspólne rządy z Ptolemeuszem III w latach 246-222 p.n.e. Obdarzona boską czcią już za życia. Zmarła, prawdopodobnie otruta w 221.

222 - 204

Ptolemeusz IV Filopator (Miłujący Ojca)

Hr Hnw-qni sxai.n-sw-it.f
wr-pHti mnx-ib-xr-nTrw-nb(w) nDti-n-Hnmmt
swDA-bAqt sHD-gsw prw smn-hpw-mi DHwti-aA-aA nb-Hbw-sd-mi-ptH-tA-Tnn ity-mi-ra
iwa-n-nTrwi-mnxwi stp.n-ptH wsr-kA-ra sxm-anx-(n-)imn
ptwlmis (anx-Dt mri-Ast)
nTr mri-it.f , nTrwi-(mrwi)-it

	iwa-n-nTrwi-mnhwi iua en neczerui menehui (Spadkobierca Dobroczynnych Bogów) stp.n-ptH Setepenptah (Wybraniec Ptaha) wsr-kA-ra Userkare (Bogaty w Siłę Ka, Re) sxm-anx-n-imn Sechemanchenamon (Żywe Wcielenie Amona)
	ptwlmis (anx-Dt mri-Ast) Ptolemajos anch det meri Iset (Ptolemeusz, Żyjący Wiecznie, Ukochany Izydy)
Πτολεμαιος Φιλοπατωρ	Ptolemaios Philopator

Najstarszy syn Ptolemeusza III i Berenike II, mąż-brat Arsinoe III. Swoje panowanie poświęcił ucztom pijackim i rozważaniom religijnym (sic !). Posiadający wielką władzę, dworzanin Sosibios doprowadził do wymordowania swoich przeciwników politycznych: Berenike II, brata Ptolemeusza II - Megasa, oraz Lizymacha - brata Ptolemeusza III. Polityka zagraniczna Egiptu prowadzona przez Sosibiosa i Agatoklesa, skierowana była na walkę z Seleucydami o Syrię. Podczas czwartej wojny syryjskiej, w bitwie pod Rafią wzięło udział po obu stronach 130 tys żołnierzy, 11 tys. konnicy i 175 słoni bojowych. Bitwa została rozstrzygnięta na korzyść Ptolemeusza. W kraju, w Górnym Egipcie doszedł na krótko do władzy, ogłaszając się faraonem, miejscowy dostojnik Horwennefer (Harmachis), a gdy zmarł w 199 roku, władzę po nim w Tebaidzie objął Anchmachis, który kontynuował dzieło swego poprzednika. Ptolemeusz Filopator umarł latem 204 roku nie mając nawet 40 lat.

205 - 199

Horunnefer (Harmachis)

... ...
... ...
... ...
... ...
Hr-wn-nfr mr-Js.t mr-Jmn-Ra-nsw-ntr.w pA ntr aA

Dostojnik tebański lub, jak chcą inni, arcykapłan Ptaha w Memfis. W roku 205 p.n.e., w 18 roku panowania Ptolemeusza IV, ogłosił się faraonem i sprawował przez kilka lat władzę nad częścią Górnego Egiptu. Zmarł prawdopodobnie w 199 r p.n.e. władzę nad Tebaidą przekazując Anchunneferowi (Anchmachisowi). Istnieje pogląd, że Horunnefer i Anchunnefer to ta sama osoba, która w 199 p.n.e. zmieniła imię.

199 - 186

Anchunnefer (Anchmachis)

... ...
... ...
... ...
... ...
anx-wn-nfr mr-Js.t mr-Jmn-Ra-nsw-ntr.w pA ntr aA

Następca Horunnefera (Harmachisa) na tronie tebańskim. Utracił Teby na przełomie 199 i 198 p.n.e., a w 191/190 resztę Tebaidy. W 186 p.n.e. przegrał bitwę z wojskami Ptolemeusza V pod wodzą Komanosa, pomimo pomocy udzielanej przez wojska z królestwa Meroe. W bitwie tej zginął syn Anchunefera (Anchmachisa) a on sam dostał się do niewoli, 27 sierpnia 186 p.n.e. z której zwolniony został już we wrześniu tego samego roku. Przeciw Aleksandrii zbuntowało się również na krótko Lykopolis w Delcie. Powstanie to trwało aż do 185 p.n.e., kiedy to zostało stłumione przez Polykratesa z Argos a przywódców powstania zamęczono na śmierć w Sais. Synod kapłanów w Aleksandrii ogłosił Anchunnefera wrogiem bogów, potem jednak go ułaskawił. Istnieje pogląd, że Horunnefer i Anchunnefer to ta sama osoba, która w 199 p.n.e. z nieznanych powodów zmieniła imię.

210 -
204 - 180

Ptolemeusz V Epifanes (Bóg Objawiony)

Hr Hwnw-xai-m-nsw-Hr-st-it.f
wr-pHti smn-tAwi snfr-tAmri mnH-ib-xr-nTrw
wAD-anx-n-Hnmmt nb-Hbw-sd-mi-ptH ity-mi-ra
iwa-n-nTrwi-mr(wi)-it stp(.n)-ptH , wsr-kA-ra sxm-anx-(n)-imn
ptwlmis
pA ntr pri , nTr-pri , nTr pri nb-nfrw , nTrwi prwi

	iwa-n-nTrwi-mr(wi)-it iua en neczerui merui it (Spadkobierca Dobroczynnych Bogów) stp(.n)-ptH Setepenptah (Wybraniec Ptaha) wsr-kA-ra Userkare (Bogaty w Siłę Ka, Re) sxm-anx-n-imn Sechemanchenamon (Żywe Wcielenie Amona)
	ptwlmis (anx-Dt mri-ptH) Ptolemajos anch det Meriptah (Ptolemeusz, Żyjący Wiecznie ; Ukochany Ptaha)
Πτολεμαιος Eπιφανης	Ptolemaios Epiphanes

Mąż Kleopatry I, córki Antiocha III, syn Ptolemeusza Filopatora i Arsinoe III. Został królem (przynajmniej oficjalnie) w wieku 5 lat. W jego imieniu regencję pełnił faworyt Ptolemeusza IV - Agathokles, zabity później przez lud aleksandryjski. Następnym regentem był Tlepolemos. W roku 197, w wieku 14 lat Ptolemeusz Epifanes został ogłoszony pełnoletnim i ukoronowany w Memfis na sposób egipski. W roku następnym, w marcu, na synodzie kapłanów w Memfis podjęto uroczystą uchwałę na cześć króla i opublikowano, znaną dziś jako kamień z Rosetty. Latem, w 19 roku panowania urodził się pierwszy syn Epifanesa i Kleopatry - Ptolemeusz. W 196 r wojska królewskie pod wodzą Komanosa rozbiły południowoegipską rewoltę Anchmachisa, sam przywódca został wzięty do niewoli a syn jego zginął w walce. Gdy Ptolemeusz umarł w wieku 29 lat, otruty przez swych generałów, Egipt stracił wszystkie kraje swego imperium oprócz Cypru i Cyreny.

180 - 178/7

Kleopatra I (Syra)

Hwn(t) sAt-HqAt mr(t)-nTrw-bAqt Xqr(t)-n-Xnmw TAtt-sAt-DHwti wr(t)-pHti shr(t)-tAwi rdi.n.s-nbti-rxyt-n-nfrw qni-si-nt-nb(t)-sAw Tni-si-HtHr-m-mrwt.s

qlwptrt

	qlwptrt Kleopatra

Córka Antiocha III i Leodike. Poślubiła Ptolemeusza V Epifanesa w 194/3 zatwierdzając pokój pomiędzy Ptolemeuszami i Seleucydami. Była matką trzech władców: Ptolemeusza VI, Ptolemeusza VII i Kleopatry II. Deifikowana wraz z mężem jeszcze za życia, następnie uhonorowana imieniem horusowym i licznymi tytułami zarezerwowanymi dotychczas dla panujących. Po śmierci Epifanesa w 180 została regentką, sprawując rządy w imieniu nieletniego syna, Ptolemeusza VI. Zmarła w 178/7 p.n.e.

180 -
178/7 - 164
163 - 145

Ptolemeusz VI Filometor (Miłujący Matkę)

Hr Tni-m-Xt Htr-Hpw-anx-Hr-msxn(t).sn
...-m-mAat sxai-n-sw-it.f
wr-pHti nb-Hbw-sd-mi-ptH-tA-Tnn-it-nTrw ity-mi-ra
iwa-n-nTrwi-prwi stp.n-ptH-xpri iri-mAat-imn-ra , iwa-(n-)nTrwi-prwi stp.n-ptH iri-mAat-n-imn-ra-r-nHH
ptwlmis (anx-Dtmri-ptH)
nTr mri m wt.f , pA nTr mri mwt.f , nTrwi mrwi m wt , nTrw mrw m wt

	iwa-n-nTrwi-prwi iua en neczerui perui (Dziedzic Boskich Domów) stp.n-ptH-xpri Setepenptahchepri (Wybraniec Ptah-Chepri) iri-mAat-imn-ra Irimaatamonre (Ten, Który Wnosi Porządek, Amon-Re)
	ptwlmis (anx-Dtmri-ptH) Ptolemajos anch det Meriptah (Ptolemeusz, Żyjący Wiecznie ; Ukochany Ptaha)
Πτολεμαιος Φιλομητωρ	Ptolemaios Philometor

Po nieoczekiwanej śmierci matki - Kleopatry I, regencję przejęli dwaj dostojnicy Lenajos i Eulajos. W wieku 11 lat Ptolemeusz poślubił siostrę, Kleopatrę II. W październiku 170 r ogłoszono początek wspólnych rządów trójki rodzeństwa - Ptolemeusza VI, Ptolemeusza VIII i Kleopatry II. W 169 r zawarł hańbiące dla Egiptu przymierze z Antiochem IV za co został przez lud aleksandryjski zdetronizowany. Protektor króla, Antioch IV oblegał przez jakiś czas Aleksandrię jednak bezskutecznie. Na prośbę Aleksandryjczyków Rzym ponownie osadził na tronie Egiptu trójkę rodzeństwa. Ok. 164 p.n.e. miało miejsce powstanie wzniecone przez doradcę Ptolemeusza VIII Serapisa-Dionizosa, który będąc zhellenizowanym Egipcjaninem dążył do przejęcia władzy z rąk Filometora na rzecz niedoświadczonego Ptolemeusza VIII. W 163 p.n.e. nastąpił oficjalny podział rządów dwóch braci, Filometor rządził Egiptem i Cyprem, Ptolemeusz VIII zaś - Cyreną. Filometor zginął w bitwie stoczonej nad rzeką Ojnoparas z Seleucydą Antiochem Balasem, swoim zięciem, w 145 r. Dla potomnych pozostał jako władca łagodny i sprawiedliwy.

170 -
132 - 127
124 -
116 - 116/5

Kleopatra II

... ...
... ...
... ...
... ...
qlwptrt (nTrt mr(t) mwt)
nTrt-mnxt

	qlwptrt (nTrt mr(t) mwt) Kleopatra neczeret meret Mut

Córka Ptolemeusza V Epifanesa i Kleopatry I. Poślubiona swemu bratu, Ptolemeuszowi VI; z tego związku urodzili się: późniejszy koregent Ptolemeusz Eupator, Ptolemeusz VII oraz dwie córki, Kleopatra Thea i Kleopatra III. W 145 została żoną Ptolemeusza VIII, który doszedł do władzy zabijając potencjalnego pretendenta, Ptolemeusza VII. W rok później urodził się ich syn Memfites. W 132 w wyniku wojny domowej przejęła samodzielnie władzę w kraju, Ptolemeusza VIII i Kleopatrę III wypędzając na Cypr. Kleopatra nie była popierana przez lud egipski, jej władza opierała się jedynie na Grekach i Żydach. Dlatego też Ptolemeusz VIII w 130 powrócił i odzyskał władzę. Po nieudanych intrygach prowadzonych z Demetriosem II przeciwko Egiptowi, Kleopatra miała od 124 roku udział w trójwładztwie w Aleksandrii.

152	Ptolemeusz Eupator

Ur. 15 października 166 p.n.e., syn Ptolemeusza VI Filopatora i Kleopatry II. W 152 został prawdopodobnie uczyniony przez swego ojca współrządcą, w wieku zaledwie 14 lat, zostając, na razie tylko oficjalnie królem Cypru. W 152 r umarł na zarazę, która spustoszyła wówczas Egipt.

145 - 144

Ptolemeusz (VII) Neos Filopator (Nowy Filopator)

... ...
... ...
... ...
... ...
ptwlmis
pA nTr Hwnw mri-it.f

	pA nTr Hwnw mri-it.f pa neczeru hunu meri itef
Πτολεμαιος Νεος Φιλοπατωρ	Ptolemaios Neos Philopator

Drugi syn Ptolemeusza Filometora i Kleopatry II. W chwili śmierci ojca miał 15 lat, zatem w jego imieniu rządy sprawowała królowa-matka Kleopatra II przez kilka miesięcy, tj. do ślubu jej z Ptolemeuszem VIII Euergetesem, królem Cyreny. Zamordowany na rozkaz Ptolemeusza VIII w 145 p.n.e. Uwzględnianie go w dynastii ptolemejskiej poprzez nadawanie mu kolejnego numeru uważane jest za błąd, ponieważ Ptolemeusz ten, de facto, nigdy nie sprawował rządów.

170 -
164 - 163
145 - 116

Ptolemeusz VIII Euergetes II (Dobroczyńca)
Fyskon (Brzuchacz)

Hr Hwnw Hkn.tw-m-anx.f-Hr-nst-it.f mar-spw Dsr-msxaw.f-Hna-Hpw-anx , Hwnw-Hkn.tw Hr-nst-it.f tit-Dsr(t)-nt-nsw-nTrw stp.n-itm-Ds.f , Hwnw Hri-tp-pDt-9 sA-wsri msi-n-Ast Ssp-n.f-nsyt-ra-m-a-it.f
shrw-ib-tAwi
wr-pHti nb-Hbw-sd-mi-it.f-ptH-tA-Tnn-it-nTrw-ity-mi-ra
iwa-n-nTrwi-prwi stp.n-ptH iri-mAat-ra sxm-anx-(n)-imn
ptwlmis (anx-Dt mri-ptH)
pA nTr mnx , pA nTr mnx nb-qnw , nTrwi-mnxwi , nTrw-mnxw

	iwa-n-nTrwi-prwi iuen neczerui perui (Ojciec Bogów) stp.n-ptH Setepenptah (Wybraniec Ptaha) iri-mAat-ra Irimaatre (Ten, Który Wnosi Porządek, Re) sxm-anx-n-imn Sechemanchenamon (Żywe Wcielenie Amona)
	ptwlmis (anx-Dt mri-ptH) Ptolemajos anch det Meriptah (Ptolemeusz, Żyjący Wiecznie ; Ukochany Ptaha)
Πτολεμαιος Ευεργετης Φυσκων	Ptolemaios Euergetes Phuskon

Syn Kleopatry I i Ptolemeusza Epifanesa, brat Ptolemeusza Filometora i Kleopatry II. W latach 170-163 rządzący Egiptem wspólnie z rodzeństwem. Od 163 r na mocy umowy zawartej ze swym bratem został królem Cyreny, popierany przez Rzym w swoim dążeniu do przejęcia władzy nad Cyprem. Po śmierci brata poślubił swą siostrę Kleopatrę II i zasiadł na tronie Egiptu. Ze swą nową żoną miał syna Ptolemeusza, zwanego od miejsca urodzenia Mefites. W 142 r poślubił uroczyście swoją siostrzenicę, Kleopatrę III. Tak więc pojawiły się dwie prawowite królowe, dwie małżonki władcy, spowodowało to oczywisty konflikt w rodzinie królewskiej. Euergetes był władcą okrutnym. Rozkazał zabić swego syna Memfitesa a jego ciało poćwiartować i odesłać matce. Spowodowało to wojnę domową i rozdarcie kraju. W 129 r Ptolemeusz opanował już cały kraj z wyjątkiem Aleksandrii, wiernej Kleopatrze. Miasto Euergetes zdobył w roku 126 i przeprowadził serię represji, które nie przysporzyły mu popularności. W 123 r Kleopatra powróciła z wygnania po zdobyciu miasta i rozpoczęły się, kolejny już raz, wspólne rządy z bratem-mężem. Ptolemeusz VIII Euergetes zwany przez Aleksandryjczyków pogardliwie Physkonem (Brzuchaczem) umarł 28 czerwca 116 r w 54 roku panowania. W testamencie zapisał Egipt swojej siostrzenicy-żonie, Kleopatrze III, i temu z synów, którego matka sama wybierze na współwładcę. Drugi miał rządzić samodzielnie Cyprem. Cyrenę zaś zostawił synowi hetery Ejrene - Ptolemeuszowi Apionowi.

140 -
116/5 - 101

Kleopatra III

nb(t)-tAwi kA-nxt
... ...
... ...
... ...
qlwptrt
tA nTrt mr(t) sn

	nb(t)-tAwi kA-nxt
	qlwptrt Kleopatra

Córka Ptolemeusza VI i Kleopatry II. Żona Ptolemeusza VIII, z którym miała pięcioro dzieci: Ptolemeusza IX, Tryfajnę, Kleopatrę (IV), Ptolemeusza X i Kleopatrę Selene. Rządziła wspólnie ze swym mężem i matką, później z synami: Ptolemeuszem IX i X. Jak się wydaje, była pierwszoplanową postacią na dworze aleksandryjskim po śmierci Ptolemeusza VIII sprawując faktyczną władzę aż do września 101 p.n.e. kiedy to została zamordowana na rozkaz Ptolemeusza X.

132 - 130

Horsiese

... ...
... ...
... ...
... ...
Hr-sA-Js(t ) sA-Wsjr

Prawdopodobnie syn Paiousa. Władał Tebaidą, czy raczej - Tebami, przez dwa lata, w 39-40 roku panowania Ptolemeusza VIII. Poświadczony w greckich i demotycznych źródłach. Po wypędzeniu go z Teb w 131 p.n.e., panował w el-Hibe w Środkowym Egipcie. Zabity 16 września 130 p.n.e.

116 - 107
89 - 81

Ptolemeusz IX Soter II Lathyros (Groch)

Hr Dsr-mswt-Hna-Hpw-anx nTri-xpr(w) Htr-msxn(t)-nt-sA-Ast , kA nxt ity-psD-m-tAmri-mi-Hpw-anx-rdi-n.f-Hbw-sd-aSAw-wrw-mi-tA-Tnn-it-nTrw
sxai-sw-m wt.f-Hr-nst-it.f iTi-tAwi-m-mAa-xrw , wr-pHti sxm-wAD-wr iTi-iwa-tAwi-m-mAa-xrw mnx-ib-Hr-nTrw , wr-pHti xntS-nHH mn-hpw-mi-DHwti-aA-aA
nb-tAmri HqA.f-m-Haaw nb-Hbw-sd-mi-tA-Tnn-it-nTrw-nsyt(?) ity-smn-hpw-mi-DHwty-aA-aA , Ssp-tAmri HqA.f-m-Haaw nb-Hbw-sd-aSAw-wrw-mi-it.f-ptH-tA-Tnn-smsw-nTrw Ssp.n.f-nsyt-n-ra-m-qnw-nxt (ity-wDa-mAat smn-hpw-mi-DHwty-aA-aA)
iwa-(n)-nTr-mnx-nTrt-mr(t)-mwt.s-nDt(t) stp.n-ptH iri-mAat-ra sxm-anx-imn , iwa-(n)-nTrwi-mnxwi stp.n-ptH iri-mAat-ra sxm-anx-n-imn
ptwlmis (anx-Dt mri-ptH)
pA nTr mri-mwt , pA nTr nti nHm , nTr wi mrwi mwt , nTr w mrw mwt

	iwa-(n)-nTr-mnx-nTrt-mr(t)-mwt.s-nDt(t) stp.n-ptH Setepenptah (Wybraniec Ptaha) iri-mAat-ra Irimaatre (Ten, Który Wnosi Porządek, Re) sxm-anx-n-imn Sechemanchenamon (Żywe Wcielenie Amona)
	ptwlmis (anx-Dt mri-ptH) Ptolemajos anch det Meriptah (Ptolemeusz, Żyjący Wiecznie ; Ukochany Ptaha)
Πτολεμαιος Σωτηρ Λαθυρος	Ptolemaios Soter Lathuros

Najstarszy syn Kleopatry III i Ptolemeusza VIII Euergetesa. Mąż i brat Kleopatry IV. Z woli ojca został królem Cypru. Jednak po śmierci Kleopatry II rządził Egiptem wraz z matką, zaś w 107 r wygnany przez nią i Aleksandryjczyków uciekł na Cypr a władza w Egipcie przypadła jego bratu Ptolemeuszowi X Aleksandrowi i Kleopatrze III. Lathyros musiał wbrew swojej woli zająć miejsce brata na tronie cypryjskim. Wynikiem czego była bezwzględna wojna między Lathyrosem i Aleksandrem. Wygnany został w 107 r przez Aleksandryjczyków a po śmierci Ptolemeusza X Aleksandra, w 89 r objął ponownie władzę, którą podzielił się ze swoją córką Berenike III w 89 p.n.e. Umarł w grudniu 81,nie pozostawiając męskiego potomka.

107 -
101 - 88

Ptolemeusz X Aleksander I

Hr nTri-m-Xt Xnm.n-sw-Hpw-anx-Hr-msxn(t) Hwnw-nfr bnr-mrwt sxai.n-sw-mwt.f-Hr-nst-it.f TmA-a Hwi-xAswt iTi-m-sxm.f-mi-ra-psD.f-m-Axt
shrw-tAwi kA-nxt sHm-nHH
aA-ib mri-nTrw ity-bAqt HqA-wADti aq.f-tAmri-m-Htp...
iwa-(n)-nTr-mnx-nTrt-mnxt-sAt-ra stp.n-ptH iri-mAat-ra snn-anx-n-imn , mri-nTr-mnx-nTrt-mnxt-sAt-ra stp.n-ptH iri-mAat-ra snn-anx-n-imn
ptwlmis Dd n.f alksntrs (anx--Dt mri-ptH)
pA nTr mri mwt.f , nTr wi mrwi mwt

	mri-nTr-mnx-nTrt-mnxt-sAt-ra stp.n-ptH Setepenptah (Wybraniec Ptaha) iri-mAat-ra Irimaatre (Ten, Który Wnosi Porządek, Re) sxm-anx-n-imn Sechemanchenamon (Żywe Wcielenie Amona)
	ptwlmis Dd n.f alksntrs (anx--Dt mri-ptH) Ptolemajos dżed nef Aleksandros anch djet Meriptah (Ptolemeusz, Zwany Aleksandrem, Żyjący Wiecznie ; Ukochany Ptaha)
Πτολεμαιος Aλεξανδρος	Ptolemaios Alexandros

Syn Kleopatry III i Ptolemeusza Euergetesa II, brat Ptolemeusza IX i Kleopatr: IV i Selene, oraz Tryfajny. Król Cypru, o który, choć zapisany mu w testamencie przez ojca, musiał zabiegać wiele lat przeciwstawiając się intrygom rodzeństwa. Sam również na skutek intryg matki objął władzę w Aleksandrii w 107 r, po wygnaniu brata na Cypr. W 102 r nie dbając nawet o pozory pozbawił Kleopatrę III, swą matkę, zarówno władzy, jak i życia. Tradycyjnie współrządy dzielił ze swą małżonką-siostrzenicą - Berenike III.

101 - 88
81 - 80

Berenike III

... ...
... ...
... ...
rpat(t) wr(t)-Hsw(t)
birnikt
... ...

rpat(t) wr(t)-Hsw(t) birnikt repatet ueret hesut, Berenike

Córka Ptolemeusza IX i Kleopatry Selene, która po śmierci ojca panowała w Egipcie przez pół roku pod imieniem kultowym Tea Filopator. Po wygnaniu rzymskiego dyktatora Sulli, do Aleksandrii powrócił Ptolemeusz XI, który aby umocnić swoje prawo to tronu poślubił swą macochę. W kilkanaście dni później została przez niego zamordowana.

80	Ptolemeusz XI Aleksander II
Πτολεμαιος Aλεξανδρος	Ptolemaios Alexandros

Po śmierci Ptolemeusza IX z woli Rzymu otrzymał tron w Aleksandrii. Jednak zaraz po objęciu władzy kazał zamordować swoją macochę, a zarazem świeżo poślubioną małżonkę Berenike III za co Aleksandryjczycy zabili go w Gimnazjonie. Nie jest znana tytulatura tego władcy.

80 - 58
55 - 51

Ptolemeusz XII Neos Dionizos (Nowy Dionizos)
Auletes (Flecista)

Hr Hwnw-nfr bnr-mrwt Tni-nw-nbt-rxyt-Hna-kA.f dwA.n.f-Xnmw-Sps-r-Sps-n.f-xa(t)-m-HDt snsn.n-sHnw-mi-nD--it.fTHn-msw(t)-Hr-nst-it.f-mi-Hr-kA-nxt ity-psD-m-tAmri-mi-Hpw-anx rdi.n.f-Hbw-sd-aSAw-wrw-mi-ptH-tA-Tnn-it-nTrw
wr-pHti xntS-nHH smn-hpw-mi-DHwti-aA-aA , wr-pHti xntS-nHH nfr-ib wTs-nfrw-mi-DHwti-aAaA
aA-ib ity nb-qnw-nxt-mi-sA-Ast , aA-ib mri-nTrw-bAqt ity-mri-ra HqA-wADti
iwa-n-pA-nTr-nti-nHm (stp.n-ptH iri-mAat-n-ra sxm-anx-imn) , (stp.n-ptH iri-mAat-imn-ra) , (stp.(n)-ptH iri-mAat)
ptwlmis (anx-Dt mri-ptH-Ast) , (anx-Dt-mri-Ast)
pA nTr mri it snt wsir Hwnw , pA nTr mri it.f-snw , nTrwi mrwi it mrwi snw

	iwa-n-pA-nTr-nti-nHm iua en paneczer nehem (Spadkobierca Boskiego Zbawcy) stp.n-ptH Setepenptah (Wybraniec Ptaha) iri-mAat-imn-ra Irimaatamonre (Ten, Który Wnosi Porządek, Re) sxm-anx-imn Sechemanchenamon (Żywe Wcielenie Amona)
	ptwlmis (anx-Dt mri-ptH-Ast) Ptolemajos anch det meri Ptah Iset (Ptolemeusz, Żyjący wiecznie, Ukochany Ptaha i Izydy)
Πτολεμαιος Νεος Διόνυσος	Ptolemaios Neos Dionusos

Wybrany przez lud Aleksandrii na władcę choć brak mu było rodowych praw do tronu, poza późniejszym małżeństwem z Kleopatrą V Tryfajną. Zabiegał o względy Rzymu, który rościł sobie coraz jawnie prawo to władzy nad Egiptem. W 59 r otrzymuje tytuł "przyjaciela ludu rzymskiego" w zamian za wspieranie finansowe Cezara. Przyczynił się do aneksji Cypru przez Rzym, oraz do śmierci brata, Ptolemeusza Cypryjskiego. W Aleksandrii był bardzo niepopularny, do tego stopnia, że w 58 r musiał udać się do Rzymu aby prosić o pomoc przeciwko własnym poddanym. Za cenę 10 000 talentów udało mu się powrócić na tron w Aleksandrii. Wkrótce kazał zabić swą córkę Berenike IV. Umarł znienawidzony przez wszystkich na początku 51 r.

58 - 55

Berenike IV

Córka Ptolemeusza XII i Kleopatry V Tryfajny. Po wypędzeniu ojca do Rzymu rządziła Egiptem, najpierw wspólnie z matką, a po jej śmierci w 57 p.n.e. - samodzielnie. W 56 p.n.e. poślubiła Archelaosa, syna Mitrydatesa VI. Po powrocie z Rzymu w 55 p.n.e. Ptolemeusz XII kazał zamordować Berenike i wielu jej zwolenników. Nie jest znana jej tytulatura królewska.

51 - 47	Ptolemeusz XIII
Πτολεμαιος Θεος Φιλοπατωρ	Ptolemaios Theos Philopator

W chwili śmierci ojca Ptolemeusz XIII miał zaledwie 10 lat gdy z woli Auletesa, zapisanej w testamencie został królem wraz z starszą siostrą, 17-to letnią Kleopatrą. Rządy w imieniu małoletniego władcy sparwowali: Pothejnos, Theodotes z Chios i Achillas, naczelny wódz. Skłócili oni królewskie rodzeństwo doprowadzając do wygnania Kleopatry. W 48 r kazał zgładzić Pompejusza, który po przegranej z Cezarem bitwie pod Farsalos szukał schronienia w Egipcie. W marcu 47 r utonął statek na którym Ptolemeusz ratował się ucieczką przed wojskiem Cezara. Nie jest znana jego tytulatura królewska.

47 - 44	Ptolemeusz XIV Filopator (Miłujący Ojca) - Dziecko
Πτολεμαιος Φιλοπατωρ Φιλαδελφος	Ptolemaios Philopator Philadelphos

Brat Kleopatry VII i Ptolemeusza XIII. Po śmierci Ptolemeusz XIII, na wniosek Cezara został nominalnie władcą poślubiając Kleopatrę, wdowę po swym bracie. Miał wówczas niespełna 12 lat i nie miał żadnego wpływu na rządy, które pełniła Kleopatra. Zmarł w 44 r, być może otruty przez siostrę.

51 - 30

Kleopatra VII Filopator (Miłująca Ojca)

wr(t) nb(t)-nfrw Ax(t)-sH
... ...
... ...
... ...
qlwpdrt (nTrt mr(t)-it.s)
nTrt mr(t) it.s

	qlwpdrt (nTrt mr(t)-it.s) Kleopatra neczeret meret ites (Boska Kleopatra, Miłująca Ojca)
	qlwpdrt Kleopatra
Κλεοπατρα Θεα Φιλοπατωρ	Kleopatra Thea Philopator

Córka Ptolemeusza XII, Siostra Kleopatry VI Tryfajny, Berenike IV, Arsinoe, Ptolemeusza XIII i XIV. W 51 r miała 18 lat, objęłą władzę poślubiając swego brata, 13-o letniego Ptolemeusza XIII. Była starannie wykształcona, znała wiele języków wschodnich. Popadłszy w konflikt ze swą radą regencyjną musiała uchodzić z Aleksandrii w 49 p.n.e. Powrotu zabraniał jej nieletni brat wspierany przez trójkę regentów Poteinosa, Achillasa i Teodotosa. Jak wiadomo, odzyskała tron przy pomocy Juliusza Cezara, który spełnił rolę arbitra godzącego królewskie rodzeństwo. Wroga postawa Poteinosa podburzającego lud Aleksandrii i wojsko ptolemejskie na terenie całego kraju, doprowadziła do wojny aleksandryjskiej. Efektem było uwięzienie Ptolemeusza XIII, pożar biblioteki aleksandryjskiej, przejęcie przez Cezara kontroli nad dzielnicą pałacową i portem z latarnią Faros, a w konsekwencji zwycięstwo niewielkich sił rzymskich nad 20 tysięczną armią egipską. W 47 p.n.e. Aleksandria poddała się zwycięskiemu Cezarowi i Kleopatrze. Po śmierci Ptolemeusza XIII Kleopatra uzyskała pełnię władzy, formalnie dobierając na współrządcę Ptolemeusza XIV. W 46 p.n.e. gościła w Rzymie podczas triumfu Cezara. Po śmierci Cezara w marcu 44 r Kleopatra starała się nie angażować w intrygi polityczne i nie opowiadać po żadnej stronie w walce o władzę w Rzymie, w kwietniu powróciła do Egiptu. Jednak słynne spotkanie z Antoniuszem w Tarsos postawiło Kleopatrę po stronie Marka Antoniusza, z którym miała troje dzieci: Aleksandra Heliosa, Kleopatrę Selene i Ptolemeusza Filadelfosa. Antoniusz poniósł klęskę od Partów. Jego żona Fulwia i brat Lucjusz skłócili go z Oktawianem. W wyniku owego konfliktu, pomimo ślubu Antoniusza z siostrą Oktawiana, Oktawią, doszło w końcu do otwartej wojny. W 34 p.n.e. Antoniusz potwierdził władzę Kleopatry jako królowej Egiptu i Cypru oraz uznał Ptolemeusza XV Cezariona, co było jawnym atakiem politycznym na Oktawiana nie uznającego syna Cezara. W 32 p.n.e. Antoniusz został pozbawiony desygnacji na urząd konsula oraz innych funkcji dowódczych. Kleopatra wypowiedziała wojnę Rzymowi. Strategiczne błędy Antoniusza, także zdrada i dezercja legionów doprowadziły w konsekwencji do bitwy pod Akcjum w 31 r. p.n.e. Po zdradzie Cyrenajki, Syrii oraz państwa żydowskiego a także floty i jazdy egipskiej, Egipt nie był w stanie bronić się przed Oktawianem i Gajuszem Gallusem. 1 sierpnia 30 p.n.e. Aleksandria została zdobyta. Antoniusz popełnił samobójstwo, również Kleopatra targnęła się na swoje życie 12 sierpnia 30 r p.n.e. kończąc tym samym Okres Ptolemejski w Egipcie. Kraj faraonów zostaje prowincją Cesarstwa Rzymskiego.

44 - 30

Ptolemeusz Cezarion
Filopator (Miłujący Ojca) Filometor (Miłujący Matkę)

Hr Hwnw , Hwnw-nfr , Hwnw-nfr bnr-mrwt , kA nxt iAxw-stwt-stwt-ra-iaH
... ...
... ...
iwa-(n)-pA-nTr-nti-nHm stp.n-ptH iri-mrt-ra sxm-anx-n-imn
ptwlmis , kisrs , (anx-Dt mri-ptH-Ast) , ptwlmis Dd.tw-n.f kisrs
pA nTr mri it.f mwt.f

	iwa-(n)-pA-nTr-nti-nHm stp.n-ptH Setepenptah (Wybraniec Ptaha) iri-mAat-ra Irimaatre (Ten, Który Wnosi Porządek, Re) sxm-anx-n-imn Sechemanchenamon (Żywe Wcielenie Amona)
	ptwlmis Dd.tw-n.f kisrs Ptolemajos dżed tunef kesaros (Ptolemeusz Zwany Cezarem)
Πτολεμαιος Φιλοπατωρ Φιλομητωρ Καισαρ	Ptolemaios Philopator Philometor Kaisar

Ur 23 czerwca 47 p.n.e., syn Kleopatry i Juliusz Cezara. Oficjalnie sprawował władzę z matką jako Ptolemeusz XV Cezar, przez Aleksandryjczyków zwany Cezarionem. Ogłoszony współrządcą w wieku trzech lat, po śmierci Ptolemeusza XIV. Po bitwie pod Akcjum postanowił uciekać do Indii jednak za namową Oktawiana zawrócił. Zdradzony przez Augusta znalazł śmierć zamiast przyrzeczonego mu panowania. Rodzeństwo Cezariona wychowywała Oktawia. Kleopatra Selene została w 20 p.n.e. małżonką króla Mauretanii Juby II. Jej syn, ostatni z Ptolemeuszy był w latach 23-40 ne. królem Mauretanii. W 40 r n.e został stracony przez Kaligulę.

	Copyright © 2000-2023 Dariusz Sitek, Czestochowa - Chicago - Ann Arbor