Powrót do strony głónej

             English version of website

 

   o autorze słów kilka...
   Tablica chronologiczna - prehistoria
   Linie czasu
   Literatura przedmiotu i źródła
   Tablice genealogiczne
   Grobowce staroegipskie
   Kompletna lista piramid
   Mapa Egiptu
   Indeks postaci
   Spis treści witryny  
  szukaj na stronach:
 



Świątynie Mut, Amona i Chonsu w Karnaku ( Okręg Tebański )

 
aleja baraniogłowych sfinksów sala hypostylowa 
 

XVIII dynastia

Do pierwotnej świątyni, Amenhotep I dodał dziedziniec a przed wejściem do niego wzniósł Pylon VI. Pośrodku dziedzińca znajdowała się słynna alabastrowa kaplica, pierwsze znane sanktuarium z barką, odgrywające kluczową rolę we wszystkich uroczystościach.
Totmes I zbudował mur okalający i, po zachodniej stronie, dwa pylony (IV i V) tworzące boki sali jubileuszowej (sali kolumnowej). Przed zachodnią fasadą świątyni wzniósł pierwszą parę obelisków.
Totmes II ufundował wielki odkryty dziedzin
iec przed świątynią i umieścił tam dwa kolejne obeliski.
Królowa Hatszepsut dokonała kilku istotnych zmian. Zburzyła prace Amenhotepa I w sercu świątyni i zastąpiła je salą ofiarną i drugim sanktuarium na barkę (wspólnie pod nazwą Pałac Maat). Po zachodniej stronie usunęła dach nad salą udżat, przebudowując ją na dziedziniec, na którym umieściła dwa ogromne obeliski. Następnie podjęła budowę nowego kompleksu po wschodniej stronie świątyni, do obchodzenia święta jubileuszu. Na osi północ-południe wzniosła pylon VII. Podczas jej panowania bloki z piaskowca systematycznie zaczęły zastępować stosowane wcześniej elementy wapienne.
Totmes III, chcąc zniszczyć dzieło królowej, odrestaurował dach nad salą udżat, który, w pewnym sensie, ukrył wyeksponowane obeliski Hatszepsut. Z kolei przed zachodnią fasadą świątyni wzniósł parę własnych obelisków. Zbudował rozległy kompleks jubileuszowy ach-menu (święty wizerunek boga) we wschodniej części oraz drugi mur wokół całej świątyni. Również wzniósł Pylon VII na osi północ-południe i postawił dwa własne obeliski.
Totmes IV dał dziedzińcowi portyk do obchodów jubileuszu na wschód od kompleksu ach-menu, w którym postawił jeden obelisk, największy z wszystkich egipskich monumentów. Umieszczono go w środkowej osi świątyni skrajnie na wschód i utworzono tym samym kończący element planu.
Amenhotep III zniszczył dziedziniec Totmesa II a w jego miejscu wzniósł Pylon III używając do tego celu bloków kamiennych pochodzących z wielu wcześniejszych budowli . Większość tych bloków wystawiono w muzeum na otwartym powietrzu w Karnaku, gdzie wyeksponowano również wiele obiektów znalezionych podczas wykopalisk na terenie świątyni. Wzdłuż osi północ-południe, Amenhotep III rozpoczął budowę Pylonu IX, a przed fasadą wzniósł ogromne kolosy przedstawiające władcę.
Rządy Amenhotepa IV Echnatona cechowała budowa dużego, oddzielnego kompleksu świątyń na wschód od świątyni Amona, w pobliżu obelisku Totmesa IV. Świątynie miały być poświęcone kultowi Atona. Wykonano je z małych modułowych bloków kamiennych, zwanych dziś talatat, umożliwiając tym samym szybką budowę.


U schyłku 18 dynastii świątynie w ko
mpleksie Echnatona były systematycznie niszczone przez Horemheba, który wykorzystał ponownie tysiące bloków talatat do budowy fundamentów i wypełniania swoich budowli. Horemheb wzniósł Pylon II na zachód od zbudowanego przez Amenhotepa III, jak również Pylon IX a także ukończył budowę Pylonu X.

XIX dynastia

Seti I rozpoczął budowę wielkiej Sali Hypostylowej pomiędzy pylonami II i III, prace zostały ukończone przez jego syna Ramzesa II.  Ten władca podjął prace nad budową wielkiej grobli i nabrzeża by uchronić świątynię przed podchodzącą wodą oraz, we wschodniej części kompleksu zbudował świątynię o nazwie Amon który słyszy modlitwy, włączając obelisk Totmesa IV do sanktuarium. Dalej na wschód wzdłuż osi centralnej wzniósł monumentalną bramę  i dwa obeliski.
Seti II zbudował potrójne sanktuarium na barki Amona, Mut i Chonsu we wschodniej części świątyni.

XX dynastia

Po zachodniej stronie dziedzińca Ramzess III zbudował potrójne sanktuarium na barkę, ogromnymi rozmiarami przypominające świątynię. Podjął też budowę świątyni Chonsu.

III Okres Przejściowy

Podczas XXII dynastii wzniesiono ostatni dziedziniec. Ograniczała go od północy i południa wielka kolumnada, a od zachodu Pylon I. Najbardziej godne uwagi są prace przeprowadzone przez kuszyckiego króla Taharkę, który wybudował również duże święte jezioro w północno-zachodnim narożniku świątyni. On także wzniósł pawilony z kolumnami usytuowane przy wschodnim i zachodnim wejścia do świątyni i naprzeciwko świątyni Chonsu. Podczas panowania XXV dynastii rozpoczęto również mały pylon świątyni Opet.

Epoka Późna

Nektanebo I (XXX dynastia) dał świątyni ogromny mur okalający wykonany w poziomo zakrzywionych cegieł mułowych (wyobrażenie pradawnego praoceanu Nun). Rozpoczął budowę mola kamiennego za I Pylonem oraz wzniósł podwójne bramy w murze zewnętrznym po stronie północnej, wschodniej i zachodniej.

Okres Ptolemejski

Ptolemeusz III Euergetes zbudował wielką bramę przed wejściem do świątyni Chonsu i na tyłach świątyni Opet. W tym samym okresie dokonano rozległych restauracji uszkodzonych podstaw murów na skutek napływających wód podskórnych i działań kapilarnych. Naprawiono również fundamenty ścian Wielkiego Hypostylu a bramy wschodnia i zachodnia zostały całkowicie odnowione. Również wszystkie wewnętrzne sale świątyni wykazują oznaki napraw, podczas których wiele posągów i ołtarzy zostało usuniętych i złożonych w słynnej skrytce, odkrytej przez Georges'a Legraina podczas spektakularnych wykopalisk na początku XX wieku.

Okres Rzymski

Nieliczne budowle wzniesiono w okresie rzymskim, np. skromną kaplicę w zachodniej części Pylonu I, w pobliżu wejścia do świątyni. Służyła ona uprawianiu kultu cesarza. W czasach Konstantyna I (ok 330) do upadku miejsc świętych w Karnaku przyczyniło się usunięcie dwóch największych zachowanych obelisków (ogromny obelisk Totmesa IV i obelisk sprzed Pylonu VII), które wywieziono do Europy. Do upadku religii Amona przyczyniło się również utworzenie rzymskiego obozu wokół świątyni w Luksorze. W ciągu wieków późniejszych wiele z bloków wapiennych zdartych ze ścian świątyni zniknęło w piecach wapienniczych okolicznych mieszkańców. Okręg Tebański i jego miejsca kultu zniknęły z pamięci. Karnak został zidentyfikowany jako starożytne centrum kultowe dopiero w XVII w. Jego prawdziwe odkrycie nastąpiło dopiero w czasie wyprawy napoleońskiej w 1799 roku.

 

Copyright © 2000-2023 Dariusz Sitek, Czestochowa - Chicago - Ann Arbor