Dolina Królów - KV62 grób Tutanchamona - XVIII dynastia
Opisowi grobu
KV62, a zwłaszcza okolicznościom jego odkrycia, poświęcono setki
opracowań, zarówno naukowych, czy popularyzatorskich, jak i literatury,
nazwijmy to, sensacyjnej, lub wręcz paranaukowej. W poniższym opisie
skoncentruję się więc jedynie na kilku
zaledwie, wybranych elementach tego
najsłynniejszego ze wszystkich, grobowca Tutanchamona.
Odkrycia dokonał
Howard Carter 4 listopada 1922 roku. Architektura
grobowca nie jest typowa dla ówczesnej królewskiej zabudowy sepulkralnej,
co może sugerować iż grób został zaadaptowany dla Tutanchamona, będąc w
założeniu przeznaczony dla jakiegoś dostojnika, być może arcykapłana Ai.
Poza schodami wejściowymi opadający korytarz prowadzi do przedsionka i
'Aneksu' a następnie, na prawo, obniżonej komory grobowej z dodatkową
komorą zwaną 'Skarbcem'. Te dwie komory mogły być dodane w momencie
śmierci króla i pośpiesznym zaadoptowaniu dla niego grobowca. Tylko komora
grobowa posiada dekorowane ściany, które są bardzo podobne do tych które
spotykamy później w grobie Ai II.
W korytarzu
znaleziono ponad 40 objektów i fragmentów różnych przedmiotów oraz wyrobów
jubilerskich. Przedsionek zawierał 157 grup przedmiotów liczących 600-700
obiektów każda. Przedmioty tego rodzaju, w okresie Nowego Państwa
wykorzystywane były w królewskich pochówkach i umieszczane zazwyczaj w
części kolumnowej komory grobowej oraz przyległych do niej komnatach.
W komorze grobowej, oficjalnie otwartej 17-go lutego 1923 roku, znajdowały
się cztery złote skrzynie-kaplice z sarkofagiem wewnątrz. Drzwi do
zewnętrznej kaplicy zlokalizowane były po wschodniej stronie komory
grobowej. Zewnętrzna skrzynia-kaplica nie miała pieczęci - która
przypuszczalnie została złamana przez starożytnych rabusiów. Przestrzenie pomiędzy poszczególnymi kaplicami zajmowały rozmaite
przedmioty, pozostawione tam podczas pochówku. Głównie naczynia, łuki,
strzały, wachlarze oraz inne przedmioty. Demontaż kaplic, otwarcie
sarkofagu i trumien, klasyfikacja znalezionych przedmiotów, ich podział na
88 grup (a także 300 indywidualnych elementów), zajął archeologom prawie 8
miesięcy, od listopada 1924 do maja 1925 roku. 'Skarbiec' zawierał 75 grup
przedmiotów. Figura szakala Anubisa, drewniana krowia głowa oraz
kapliczki. A także skrzynki, koszyki, futerał na łuk, modele łodzi i
rydwany oraz łoże Ozyrysa. Wszystko to, w wielkim nieładzie, leżało wzdłuż
ściany północnej. W jeden ze skrzyń znajdowały się dwie miniaturowe trumny
antropoidalne zawierające zmumifikowane płody córek królewskich. W
'Aneksie' znaleziono przedmioty sklasyfikowane w 283 grupach (dobrze ponad
2000 sztuk), co stanowiło ponad połowę skarbów znalezionych w całym
grobowcu.
Badania serologiczne
przeprowadzone na mumiach Tutanchamona i znalezionej w
grobie KV55 mumii Semenchkare (lub Echnatona)
wykazały niezbicie bliskie pokrewieństwo obu
mężczyzn, mających tę samą grupę krwi A2 z antygenem MN. W
lutym 2010
opublikowano wyniki badań genetycznych kilkunastu mumii egipskich, w tym
wspomnianych wyżej. Badania DNA wykazały że Tutanchamon był synem
króla (Semenchkare lub Echnaton) którego mumię znaleziono w KV55 oraz nieznanej z imienia siostry tego
władcy, której mumia to tzw. młodsza pani z KV35. Badania te
dostarczyły nam cennych informacji na temat przypuszczalnej śmieci
Tutanchamona. Młody król cierpiał na chorobę Freiberga-Kohlera II, która
należy do grupy martwic kości, miał szpotawą stopę i rozszep
podniebienia. Ponadto znaleziono bakterię zrodźca sierpowego (plasmodium falciparum), który
często wywołuje śmiertelną postać malarii. Z wielkim prawdopodobieństwem
można dziś stwierdzić, że właśnie malaria, która na skutek osłabienia
systemu immunologicznego organizmu, spowodowanego martwicą kości i,
dodatkowo, złamaniem nogi, stała się bezpośrednią przyczyną śmierci
młodego władcy. Poza
mumią króla, znaleziono w grobowcu ('Skarbiec')
skrzynię, zawierającą małe trumny
antropoidalne ze zmumifikowanymi płodami córek
Tutanchamona i królowej Anchsenamon. Mniejsza mumia, długości 25x75 cm,
odwinięta przez H.Cartera, to płód, którego wiek prof. Douglas Derry
określił na ok. pięć miesięcy. Druga, większa mumia, długości 36.1 cm, to
również płód dziewczynki, przez Derry'ego oszacowany
jako siedmiomiesięczny. Badania większego płodu, przeprowadzone
przez prof. R.G.Harrisona z University of Liverpool wykazały, że
dziewczynka zmarła w chwili porodu lub na krótko przed. W 2010 dokonano
również badań DNA obu płodów, ustalając że rodzicami ich byli król
Tutanchamon i kobieta, której mumię znaleziono w grobie KV21,
przypuszczalnie królowa Anchesenamon.
W grobowcu znaleziono również miniaturową trumnę z inskrypcją zawierającą
imię królowej Teje. Wewnątrz pudełka w kształcie trumienki znajdował się
pukiel włosów, owinięty w bandaże i należący prawdopodobnie do babki
Tutanchamona. Innym ciekawym przedmiotem był nóż o bogato inkrustowanej
złotem rękojeści i pochwie. Ostrze noża wykonane było z żelaza (!).
Odkrycie
prawie nienaruszonego grobu królewskiego oraz niemal profesjonalna jego
eksploracja wzbogaciły muzea o liczne, unikalne eksponaty lecz niestety,
niewiele wniosło do ogólnego stanu wiedzy o historii politycznej oraz
chronologii końca XVIII dynastii.